Ψάχνοντας το νόημα της ζωής
Πολύ συχνά οι άνθρωποι, θέλοντας να περιγράψουν το δυσάρεστο συναίσθημά τους, λένε ότι δυσκολεύονται να βρουν νόημα στη ζωή τους. Από την άλλη, πολύς λόγος έχει γίνει για το τι πραγματικά σημαίνει νόημα στη ζωή μας και πώς το βρίσκει κάποιος.
Σύμφωνα με το Βίκτωρ Φρανκλ, ένα νευρολόγο-ψυχίατρο ο οποίος επιβίωσε από το Ολοκαύτωμα, το νόημα της ζωής σχετίζεται με τρία πράγματα: τι καταφέρνει κάποιος και τι συνεισφέρει στον κόσμο, τι είδους εμπειρίες παίρνει από τον κόσμο και ποια στάση υιοθετεί απέναντι στα πράγματα που δεν μπορεί ν’ αλλάξει. Αυτό όμως άραγε εννοούν οι θεραπευόμενοι όταν παραπονιούνται για έλλειψη νοήματος στη ζωή τους;
Αρχικά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σημασία του νοήματος. Η έννοια αυτή δίνει δομή και τάξη στη ζωή μας και από αυτή συχνά απορρέουν και οι αξίες μας. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι αυτοί βιώνουν υπαρξιακές αγωνίες όπως φόβο θανάτου, ανασφάλεια ή απομόνωση. Άλλες φορές μπορεί να έχουν βιώσει ένα η περισσότερα τραυματικά γεγονότα, να περνάνε μεγάλες περιόδους με ψυχοπιεστικές καταστάσεις και να έχουν χάσει την εστίασή τους. Είναι σημαντικό λοιπόν να τους βοηθήσουμε να δουν πιο καθαρά τι σημαίνει για τους ίδιους η αναζήτησή τους αυτή. Για ν’ αντέξουν συναισθηματικά να μπουν σ’ αυτή τη διερεύνηση, είναι σημαντικό να νιώθουν ότι ο θεραπευτής θα είναι εκεί, παρών, να τους στηρίξει και να τους συνδράμει. Αν, για παράδειγμα, ένας θεραπευτής δεν έχει κάνει ο ίδιος επαρκή δουλειά με τον εαυτό του, είναι πολύ πιθανό συνειδητά ή ασυνείδητα να αποφεύγει τη διερεύνηση ενός τέτοιου αιτήματος.
Οι άνθρωποι που δεσμεύονται σε θεραπεία τις περισσότερες φορές ανακουφίζονται από την αγωνία που μπορεί να έχει μία τέτοια αναζήτηση. Η εμπλοκή στη διαδικασία και η μοναδική σχέση που χτίζουν με το θεραπευτή τους προσφέρει ένα ασφαλές πλαίσιο ώστε να πάρουν απόσταση από τη ζωή τους, να την παρατηρήσουν και να αξιολογήσουν ρεαλιστικότερα τις επιλογές τους. Τα δύσκολα συναισθήματα πρέπει να διερευνηθούν με γενναιότητα και να μην καμουφλάρονται πίσω από την αοριστία μίας έννοιας όπως “το νόημα της ζωής”. Η δέσμευση σε αλλαγές, η διάθεση για δημιουργικότητα και για αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών προσφέρουν ανακούφιση στο θεραπευόμενο.
Η αναζήτηση του νοήματος λοιπόν είναι ένα παράδοξο: όσο περισσότερο κανείς το ψάχνει με τη λογική του, τόσο περισσότερο απομακρύνεται απ’ αυτό. Το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να ψάξει την απάντηση πέρα από την ερώτηση.
