“Φτηνή” ψυχοθεραπεία
Όλο και μεγαλύτερη είναι η ανάγκη στις μέρες μας για οικονομικότερη ή δωρεάν παροχή υπηρεσιών, όπως η ψυχοθεραπεία. Βέβαια είναι εξίσου σημαντικό η ποιότητα των υπηρεσιών αυτών να είναι υψηλή. Πώς γίνεται να συνδυαστούν αυτά τα δύο; Γίνεται;
Οι αμοιβές των ψυχολόγων ποικίλουν τόσο πολύ που είναι πια εντυπωσιακό. Έχω ακούσει από θεραπευόμενο για σύμβουλο ψυχικής υγείας που αμοίβεται με 15 ευρώ ανά συνεδρία και από άλλη πηγή για ψυχοθεραπευτή που παίρνει 180 ευρώ ασυζητητί. Το τι είναι σύμβουλοι ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπευτές, ψυχολόγοι ή ψυχίατροι νομίζω το έχω θίξει επαρκώς σε προηγούμενα άρθρα του παρόντος ιστότοπου.
Για κάποιο -μυστηριώδη- λόγο πολλές φορές οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όσο περισσότερο πληρώσουν, τόσο πιο ικανός είναι ο ειδικός που έχουν επιλέξει. Σε κάποιες περιπτώσεις ισχύει, σε πολλές όμως δεν ισχύει απαραίτητα. Είναι γεγονός ότι οι θεραπευόμενοι έλκονται από την προβολή κάποιου ειδικού. Αν έχουν δει δηλαδή κάποιον στην τηλεόραση, τους είναι πιο οικείος, έχει αποκτήσει περισσότερο κύρος γι’ αυτούς και θα τον αναζητήσουν ανεξάρτητα από την αμοιβή του.
Αυτός ο μύθος έχει καταρριφθεί για μένα προ πολλού. Φοιτήτρια ούσα, δούλευα εθελοντικά σε έναν οργανισμό και μας είχε ζητηθεί να στείλουμε κάποιον εκπρόσωπο σε μία εκπομπή για να μιλήσει για τον οργανισμό και τον τομέα στο οποίο εξειδικευόταν. Ο μόνος πρόθυμος ήταν και ο λιγότερο χαρισματικός κατά γενική ομολογία. Και η τηλεοπτική του παρουσία ήταν το λιγότερο άχαρη σε σύγκριση μάλιστα με τον ειδικό δίπλα στον οποίο εγώ μαθήτευα. Για τις επόμενες μέρες δε σταμάτησαν τα τηλέφωνα ανθρώπων που επιθυμούσαν να δουν το συγκεκριμένο ειδικό. Ήταν γεγονός. Η τηλεόραση είχε ανεβάσει τις μετοχές του.
Αυτό που μου έχει κάνει πολύ εντύπωση λοιπόν είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις που μου τηλεφωνεί κάποιος για πρώτη φορά στο γραφείο, η αρχική του ερώτηση αφορά την αμοιβή μου. Αυτό βέβαια είναι κατανοητό, πόσω μάλλον την εποχή που διανύουμε, αλλά η αμοιβή του θεραπευτή αφορά το θεραπευτικό πλαίσιο. Κι αυτό δεν μπορεί να τεθεί τηλεφωνικά. Γι’ αυτό το λόγο, όσο άχαρο κι αν το βρίσκω, έχω αναρτήσει σχετικό άρθρο, το οποίο έχει ανανεωθεί πρόσφατα. Απ’ αυτό μπορεί κανείς να ενημερωθεί σχετικά.
Είναι λοιπόν ελάχιστες οι περιπτώσεις στις οποίες δεν καταφέραμε μαζί με το θεραπευόμενο να βρούμε τρόπο να προστατέψουμε τη θεραπεία του από την οικονομική κρίση. Σε περίπτωση ανθρώπων που ήδη έβλεπα, οι περιπτώσεις αυτές είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο -άχαρο- φαινόμενο. Έχει συμβεί -και όχι μία φορά- να με καλέσει άνθρωπος για πρώτη φορά και να ξεκινήσει τη γνωριμία μας με τον εξής τρόπο: “Εγώ τόσα μπορώ να δίνω. Δέχεστε;” Αυτές είναι εξαιρετικά άβολες στιγμές. Υπάρχει μία διαδικασία γνωριμίας που οδηγεί στην απόφαση ότι θεραπευτής και θεραπευόμενος δεσμεύονται και φτιάχνουν ένα θεραπευτικό συμβόλαιο από κοινού. Αυτή η γνωριμία συμβαίνει στον χώρο της θεραπείας, στην προκειμένη περίπτωση το γραφείο μου. Μία τέτοια ερώτηση από έναν ενδεχόμενο θεραπευόμενο έχει καταστήσει εκ των προτέρων τη σχέση μας λιγότερο ανθρώπινη και περισσότερο εμπορική. Κάτι το οποίο με επιμέλεια αποφεύγεται στη θεραπευτική σχέση. Για παράδειγμα, συχνά λέω στους θεραπευόμενούς μου ότι η -απαραίτητη- οικονομική σύμβαση που υπάρχει μεταξύ μας δεν καθιστά τη σχέση μας λιγότερο ανθρώπινη και το νοιάξιμό μου μικρότερο.
Όσον αφορά τον τίτλο του παρόντος άρθρου, πραγματικά θεωρώ ότι συχνά δεν υπάρχει σχέση μεταξύ αμοιβής και ποιότητας υπηρεσίας. Στα χρόνια τα οποία εκπαιδευόμουν συνάντησα ανθρώπους σε δημόσια πλαίσια να ασκούν με συνείδηση το λειτούργημα του ψυχολόγου και άλλους να κατευθύνουν τον κόσμο με κάθε τρόπο στον επαγγελματικό τους χώρο. Συνάντησα ανθρώπους που μπορεί στο δημόσιο πλαίσιο να απαξίωναν το θεραπευόμενο, στο ιδιωτικό τους γραφείο μετατρέπονταν σε “ανθρώπινους, γεμάτους νοιάξιμο θεραπευτές”. Σίγουρα οι συγκεκριμένοι ασκούν “φτηνή” ψυχοθεραπεία.
Τέλος, ο κόσμος που πραγματικά δε δύναται να δαπανήσει χρήματα για τη θεραπεία του, που σε πολλές περιπτώσεις είναι ζωτικής σημασίας, πρέπει να κάνει και μία έρευνα όσον αφορά τις, ακόμα διαθέσιμες, δωρεάν ανάλογες υπηρεσίες. Τέτοιες πληροφορίες δίνει η Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας 197 και προφανώς το διαδίκτυο. Τα κατά τόπους Κέντρα Ψυχικής Υγείας προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες ψυχοθεραπείας ως επί το πλείστον. Προφανώς και σε κάποια υπάρχουν περιορισμοί και μειονεκτήματα, όπως μεγάλη περίοδος αναμονής ή συγκεκριμένες ώρες που δέχονται. Είναι όμως υπηρεσίες που πρέπει να αναζητήσει και να διεκδικήσει όποιος τις έχει ανάγκη και εφόσον επιλέγει να μην τις λάβει από ιδιώτη.