Ζητήματα σεξουαλικότητας και ψυχοθεραπεία
Πρόκειται για ένα πραγματικά ευρύ θέμα, για το οποίο θα μπορούσαν να γραφτούν σίγουρα βιβλία κι όχι απλά ένα κείμενο στο διαδίκτυο. Θα προσπαθήσω τουλάχιστον να το προσεγγίσω και θα επιχειρήσω να τοποθετηθώ στα διάφορα ζητήματα που συναντιέται η σεξουαλικότητα και η ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Αφορμή υπήρξε, για άλλη μία φορά, η συνάντηση με μία θεραπευόμενη.
Πόσο σημαντικό είναι λοιπόν ν’ ανοίγονται θέματα σεξουαλικότητας στην πορεία της ψυχοθεραπείας; Η απάντηση είναι τόσο αυτονόητη όσο και πολυδιάστατη. Όπως σε όλα γενικά τα θέματα, η απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο εκάστοτε θεραπεύτης να είναι ενήμερος για τις δεξιότητές και τους περιορισμούς που έχει. Αυτό σαφώς έχει να κάνει με τη δουλειά που έχει κάνει ο ειδικός με τον εαυτό του. Είναι σημαντικό ο ίδιος να νιώθει καλά με τη σεξουαλικότητά του, αλλά να γνωρίζει και τα τυφλά του σημεία και αυτό δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Το να “έχει λύσει κανείς τα θέματά του” είναι έργο ζωής ακόμα και για τους ψυχολόγους, αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι να ξέρει κανείς ποια είναι τα ελλείμματά του.
Άλλη απαραίτητη προϋπόθεση σίγουρα είναι και η κατάρτιση του ειδικού. Μπορεί η σεξουαλικότητα να είναι κάτι που όλοι μας έχουμε, συχνά ο χειρισμός της όμως απαιτεί ειδικές γνώσεις. Μπορεί να χρειάζεται να εξειδικευτεί πάνω στο θέμα, αφού η σεξουαλικότητα είναι ένας τομέας όπου συναντιέται η ιατρική με την ψυχολογία και την κοινωνιολογία. Πολλές φορές οι άνθρωποι δυσκολεύονται να μιλήσουν γι’ αυτά τα θέματα και γι’ αυτό μπορεί ν’ αναβάλλουν και τις αντίστοιχες ιατρικές εξετάσεις. Συχνά προκύπτουν στη θεραπεία μετά από κάποιο καιρό και τότε, αν ο ειδικός το κρίνει σημαντικό, καλό είναι να παραπέμπονται και σε άλλες ειδικότητες προτού αποδοθούν οι δυσκολίες σε ψυχολογικά αίτια.
Πώς όμως εμπλέκεται η σεξουαλικότητα στην ψυχοθεραπεία; Αρχικά πολλοί θεραπευτές δυσκολεύονται οι ίδιοι ν’ αναδείξουν αυτό το θέμα, θεωρώντας αυτονόητο ότι θα δυσκολέψουν το θεραπευόμενό τους. Εδώ και αρκετό καιρό, στις πρώτες συναντήσεις που κάνω με τους ανθρώπους, καθώς τους παίρνω ιστορικό, ανάμεσα στις άλλες διερευνητικές ερωτήσεις, τους ρωτάω και πόσο ικανοποιημένοι είναι με τη σεξουαλική τους ζωή. Συχνά μου απαντούν διεκπεραιωτικά. Το σημαντικό είναι όμως ότι τους έχω δώσει την πληροφορία ότι πρόκειται για ένα θέμα που μπορεί να έρθει στη συζήτηση όποτε οι ίδιοι το επιθυμούν. Αυτή είναι μία πληροφορία που πολλοί άνθρωποι αξιοποιούν στη συνέχεια.
Η σεξουαλικότητα, επίσης, είναι ένα μέσο που πολλές φορές οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για διάφορους σκοπούς.
Θυμάμαι ένα θεραπευόμενο που όποτε δυσκολευόταν γινόταν εξαιρετικά προκλητικός και σαγηνευτικός. Μπορεί να ήταν διασπαστικό, σίγουρα όμως ήταν και μία έκφραση επιθετικότητας. Το σημαντικό είναι ότι μας πρόσφερε γόνιμο έδαφος για να προχωρήσουμε, ανοίγοντάς μας και άλλους δρόμους για να τον καταλάβουμε καλύτερα. Για άλλη μία φορά θα επισημάνω τη ζωτική σημασία που έχει η ενημερότητα του θεραπευτή. Αν δηλαδή ο ίδιος καταλάβει ότι κολακεύεται από τις ματιές που του ρίχνει ο εκάστοτε θεραπευόμενος, είναι πολύ σημαντικό να το συνδέσει με τη θεραπευτική σχέση και τη φάση της θεραπείας, παρά με τον ίδιο ως άνθρωπο. Η σύνδεση αυτή έχει να μας δώσει συχνά πλούσιες πληροφορίες για τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Τα όποια συναισθήματα είναι ανθρώπινα και δεν ενοχοποιούνται. Γι’ αυτά έχουν μιλήσει εύστοχα οι ψυχαναλυτές, όταν αναφέρονται στη μεταβίβαση και την αντιμεταβίβαση. Αντίστοιχες εμπειρίες έχουν άλλωστε οι περισσότεροι θεραπευτές. Από την άλλη, η οποιαδήποτε εμπλοκή με θεραπευόμενο είναι σίγουρα κακοποιητική για τον άνθρωπο που μας έχει εμπιστευτεί για να τον φροντίσουμε κι ένας θεραπευτής που δε στέκεται καλά στο ρόλο του μπορεί να είναι κακοποιητικός κι επικίνδυνος.
Σίγουρα το συγκεκριμένο θέμα είναι ανεξάντλητο και οι σκέψεις που γεννήθηκαν κατά τη συγγραφή του ήταν πολλές. Αυτή ήταν μία πρώτη απόπειρα πλαισίωσής του. Το σίγουρο είναι ότι θα υπάρξει και συνέχεια.
