Πρόκειται για ένα κείμενο που σκέφτομαι εδώ και καιρό να γράψω, καθώς η συγκεκριμένη ερώτηση είναι αρκετά συχνή από ανθρώπους που απευθύνονται σε μένα για πρώτη φορά. Αρχικά, σκέφτηκα να διαβάσω τις πιο πρόσφατες έρευνες, ώστε να μιλήσω με αποδείξεις. Από την άλλη, δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό θα αντιπροσώπευε τις προσωπικές μου αντιλήψεις και εμπειρίες, τις οποίες φαντάζομαι αναζητά ο επισκέπτης της ιστοσελίδας μου.
Αρχικά, θεωρώ ότι η θεραπεία μέσω διαδικτύου δεν ταιριάζει σε όλους. Κάποιοι δεν την προτιμούν γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Δεν θεωρώ, για παράδειγμα, ότι ενδείκνυται για άτομα με διάσπαση προσοχής ή δυσθυμία/κατάθλιψη. Οι πρώτοι δυσκολεύονται με τη συγκέντρωση, τη συγκρότηση του εαυτού, τις αναστολές και την κινητοποίηση, ενώ οι δεύτεροι συχνά χρειάζονται μια συναισθηματική εγγύτητα που δεν είναι εύκολο να επικοινωνηθεί από απόσταση. Αυτό, βέβαια, δεν ισχύει για όλους, καθώς η διάγνωση και η ταμπέλα δεν περιγράφουν τον άνθρωπο, αλλά τις δυσκολίες του. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, έχω δει ανθρώπους με τα παραπάνω χαρακτηριστικά να αξιοποιούν περίφημα την εξ αποστάσεως θεραπεία.
Ένας κίνδυνος που συναντώ συχνά είναι η διαδικτυακή θεραπεία να γίνει πιο γνωστική απ’ ό,τι συναισθηματική. Ενώ σε ζητήματα ψυχοεκπαίδευσης και συμβουλευτικής μπορεί να λειτουργήσει εξαιρετικά, η ψυχοθεραπεία είναι μια διαφορετική συνθήκη. Προϋποθέτει τη σύμπλευση θεραπευτή και θεραπευόμενου, τη συνήχησή τους. Αυτό αφορά όχι μόνο όσα λέγονται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και όσα δεν λέγονται, όσα διαμείβονται σιωπηλά. Ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να βρίσκεται ίσως σε ακόμα μεγαλύτερη πνευματική και συναισθηματική εγρήγορση απ’ ό,τι όταν είναι στο ίδιο δωμάτιο με τον θεραπευόμενο.
Η φυσική απόσταση σίγουρα επηρεάζει την εμπειρία και τη συναισθηματική εγγύτητα. Υπάρχουν στιγμές, όπως το άγγιγμα στον ώμο όταν φεύγει ο θεραπευόμενος ή η προσφορά χαρτομάντιλων όταν είναι συγκινημένος, που εκ των πραγμάτων δεν υπάρχουν στη θεραπεία εξ αποστάσεως. Το ίδιο ισχύει και για τη γλώσσα του σώματος—τη στιγμή, για παράδειγμα, που ένας θεραπευόμενος θα σηκωθεί για να παραστήσει ή να μιμηθεί κάτι. Επίσης, ένας θεραπευτής μπορεί να παρατηρήσει πότε ο συνομιλητής του μειώνει ή αυξάνει τη μεταξύ τους απόσταση ή γίνεται πιο κινητικός, νοηματοδοτώντας τις κινήσεις του ανάλογα με το περιεχόμενο της συζήτησης και τη δυναμική της στιγμής. Όλα αυτά συμβάλλουν στη δημιουργία του θεραπευτικού κλίματος, μιας παραμέτρου πολύτιμης.
Ενώ λοιπόν αυτές οι εμπειρίες εκ των πραγμάτων δεν προκύπτουν εξ αποστάσεως, συχνά νιώθω ότι και οι διαδικτυακές συνεδρίες έχουν ένα δικό τους, ιδιαίτερο κλίμα. Ο χώρος που επιλέγει ο θεραπευόμενος και ο τρόπος με τον οποίο «στήνει» τη συνάντηση από τη δική του πλευρά είναι συχνά αποκαλυπτικός. Πρόσφατα, για παράδειγμα, μια θεραπευόμενή μου βρισκόταν σε επαγγελματικό ταξίδι σε ασιατική χώρα. Επιλέξαμε να μη μεταθέσουμε το ραντεβού μας. Μόλις συνδεθήκαμε, είδα ότι ήταν απομονωμένη σε ένα πάρκο. Το σκηνικό ήταν υπέροχο και εντυπωσίαζε ακόμα και την ίδια, αν και είναι πολυταξιδεμένη. «Ελπίζω να μη σε ενοχλεί», μου είπε. Αφού συζητήσαμε λίγο για την επιλογή της, προχωρήσαμε στα θέματα της συνεδρίας. Ήταν μια καλά αξιοποιημένη ώρα. Και η Κ. μού έκανε το δώρο να με ταξιδέψει για λίγο στη μακρινή Ασία, μέσα από την οθόνη.
Η αλήθεια είναι ότι η ερώτηση του τίτλου δεν απαντιέται με ένα απλό «ναι» ή «όχι». Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια έχω συναντήσει υπέροχους ανθρώπους μέσω διαδικτυακής θεραπείας—ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και με τους οποίους έχουμε μοιραστεί πολύτιμες στιγμές. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν στο εξωτερικό, ενώ οι υπόλοιποι σε περιοχές εκτός Αθηνών. Σπάνια συμφωνώ να πραγματοποιώ διαδικτυακές συνεδρίες με ανθρώπους που ζουν στην Αθήνα. Αντιλαμβάνομαι τους εξαντλητικούς ρυθμούς της καθημερινότητας και τα φορτωμένα προγράμματα. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία προϋποθέτει ένα γενικότερο «ξεβόλεμα»—τόσο πρακτικό όσο και ψυχικό. Χρειάζεται ο άνθρωπος να κάνει χώρο στη ζωή του γι’ αυτήν. Και κυρίως, να είναι διατεθειμένος να μετακινηθεί, σε όλα τα επίπεδα, για να φτάσει εκεί που θέλει.
