Αφορμή για το παρόν κείμενο υπήρξε για άλλη μία φορά μία ψυχοθεραπευτική συνάντηση. Ένας κύριος με κάλεσε γιατί ήθελε να αλλάξει ψυχοθεραπευτή. Ο λόγος ήταν ότι ο ψυχοθεραπευτής με τον οποίο συνεργαζόταν εδώ και δύο χρόνια δε δεχόταν να αραιώσει τη συχνότητα των συναντήσεών τους. Αυτό χρειαζόταν βεβαίως περαιτέρω διερεύνηση και συμφωνήσαμε να ολοκληρώσει την υπάρχουσα συνεργασία και, αφού περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα, να ξαναεπικοινωνήσει μαζί μου. Διάφορα ερωτήματα εγείρονται με ένα ανάλογο αίτημα. Γιατί κάποιος άραγε αναζητά μία σχέση με χαλαρότερη δέσμευση; Πότε αυτό είναι υπέρ της θεραπείας του και πότε ενισχύει την αντίστασή του για να προχωρήσει βαθύτερα στα θέματα που τον απασχολούν;
Η αλήθεια είναι ότι ο τίτλος του παρόντος κειμένου είναι αυτονόητος. Η δέσμευση στην ψυχοθεραπεία είναι πολύ σημαντική. Τι σημαίνει όμως δέσμευση; Να είναι κάποιος συνεπής στα ραντεβού του; Να μην ακυρώνει για ασήμαντο λόγο; Προφανώς ναι, αλλά τα παραπάνω δεν επαρκούν. Ουσιαστική δέσμευση σημαίνει να είναι ο θεραπευόμενος παρών. Υπάρχουν θεραπευόμενοι που είναι συνεπείς στα ραντεβού τους. Εβδομάδα με την εβδομάδα. Για πολύ καιρό. Ταυτόχρονα βέβαια μπορεί να μην είναι δεσμευμένοι στη διαδικασία. Στη μυστική συμφωνία που διαμείβεται μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενο για την αλλαγή στη ζωή του δεύτερου. Κάποιοι άλλοι θεραπευόμενοι μπορεί να φαίνονται πολύ θετικοί και ενθουσιώδεις. Να διατείνονται ότι παρατηρούν ένα σωρό θετικές αλλαγές στη ζωή τους. Κι όμως να μη δεσμεύονται σε βαθύτερη δουλειά με τον ψυχοθεραπευτή τους.
Αυτό που κάνει τη διαφορά στα παραπάνω είναι ίσως η ματιά του θεραπευτή. Η διεισδυτική ματιά που θα διαχωρίσει το επιπόλαιο από το ουσιαστικό. Και η δέσμευσή του στο ρόλο του. Μία ερώτηση που κάνω συχνά στους θεραπευόμενους αφορά στην ανατροφοδότηση. Πώς νομίζουν άραγε ότι τα πηγαίνουμε; Ο καθένας από τη μεριά του; Πώς νιώθουν ότι προχωράει η διαδικασία; Αυτή η ερώτηση συχνά αποκαλύπτει άρρητες σκέψεις του θεραπευόμενου που περιμένουν μία αφορμή για να εξωτερικευτούν. Υπάρχει άραγε η ανείπωτη προσδοκία να είναι ο θεραπευτής αυτός που θα οδηγήσει το θεραπευόμενο στην αλλαγή ως άλλη αυθεντία; Ένας θεραπευόμενος που αναλαμβάνει την ευθύνη του για την πορεία της διαδικασίας είναι ένας θεραπευόμενος δεσμευμένος.
Από την άλλη, είναι εξίσου σημαντικός ο ρόλος του θεραπευτή. Είναι ο ίδιος ανοιχτός να καταλάβει από την αρχή όσα νομίζει ότι γνωρίζει; Ένας ψυχοθεραπευτής, για παράδειγμα, μπορεί να έχει δουλέψει με πολλούς καταθλιπτικούς θεραπευόμενους. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι αντιλαμβάνεται το υποκειμενικό βίωμα ενός νέους θεραπευόμενου που έρχεται με τέτοιο αίτημα στο γραφείο του. Είναι ο ίδιος έτοιμος και διαθέσιμος να καταλάβει από την
αρχή τι σημαίνει να ζει ένας άνθρωπος με την κατάθλιψη; Ο συγκεκριμένος άνθρωπος;
Η δέσμευση στην ψυχοθεραπεία απαιτεί πολλή πρόθεση και από τις δύο πλευρές. Και συνειδητότητα. Είναι η επίγνωση ότι δεν πρόκειται απλά για τη συνεργασία δύο μερών. Αλλά για την αφοσίωσή τους σε μία κοπιαστική διαδικασία που θα οδηγήσει στην αλλαγή αμφότερων. Γιατί μπορεί η ψυχοθεραπεία να ξεκινά με το αίτημα του θεραπευόμενου, δεν μπορεί να προχωρήσει όμως χωρίς την ψυχική και συναισθηματική συμμετοχή του θεραπευτή. Διαφορετικά κινδυνεύει να εκπέσει σε μία γνωστική διαδικασία.
